NaszaGazeta

Przedstawię rodziny o tym nazwisku , jak mówiono jeszcze w XIX wieku, Familie Mickiewiczów. Skąd pochodzi ród Adama Mickiewicza ? Na to pytanie starano się już niejednokrotnie odpowiedzieć.

W XVII i XVIII wieku nie zdarzało się, aby ktoś w Rzeczypospolitej zakwestionował szlachectwo ubogiej szlachty, ale w Cesarstwie Rosyjskim chcąc zostać urzędnikiem niezbędne było przedstawienie takich dowodów. Taka sytuacja zaistniała z Mikołajem Mickiewiczem synem Jakuba, ojcem Adama. Uśmiechnęło się do niego życie co jednocześnie zmusiło go do poszukiwań dowodów swego szlachectwa, które znalazł w powiecie lidzkim, parafii raduńskiej.

W ówczesnych czasach najdroższym klejnotem życia było szlachectwo, do którego przywiązane były wszelkie prawa człowieka i obywatela. M. Szymielewicz pisał w artykule "Skąd pochodzi ród Adama Mickiewicza?" (? Ziemia Lidzka", 9/1938 ): Oto przed nami

"Akt dekretu wywodowego z deputacji guberni litewsko - grodzieńskiej wydanego, i genealogii przez tę deputację konotowanej ww. Jj. Pp. Mickiewiczom przydomku Rynwid służących. R. 1808 maja 1 dnia". Wykrył akt ten p. Teodor Wierzbowski w księgach grodzkich powiatu nowogródzkiego za rok 1808 przechowywanych ongiś w archiwum sądu okręgowego w Mińsku, i dwa razy ogłosił go drukiem: raz w Tygodniku Ilustrowanym r. 1902 nr. 33, a drugi raz w książce: " Z badań nad Mickiewiczem i utworami jego" (Warszawa, 1916 r.).

Dekret ten dla nadania mu znaczenia urzędowego aktu władzy państwowej, musiał być następnie sprawdzony z oryginalnymi dowodami szlachectwa i legalizowany przez Heroldię czyli Departament Heroldii Senatu. Niestety, żadnych śladów tej legalizacji nie posiadamy. Dekret wywodowy dodaje Mickiewiczom przydomek Rynwid (Rynwid - imię litewskie spotykane u włościan i bojarów). Nie sięga podany w tym dokumencie rodowód w nazbyt głęboką przeszłość, tylko zgodnie z " żałowanoj gramotoj dworianstwu" ogranicza się stwierdzeniem szlachectwa jedynie trzech pokoleń rodu Mickiewiczów wzwyż, stawiąc za protoplastę tego rodu Krzysztofa Rynwida (?) syna Walentego, ''pradziada wywodzących się", który jakoby pochodził z parafii raduńskiej, powiatu lidzkiego. A pochodzenie to ustalone zostało w ten sposób, że Mickiewiczowie nowogródzcy, udawszy się do gniazda swojego w powiat lidzki, skąd ich poprzednik Krzysztof, jak wyżej powiedziało się, wyszedł, uzyskali świadectwo od Mickiewiczów tamże mieszkających i dalszych tamecznych obywateli, że poprzednik ich Krzysztof, po odstąpieniu cząstki dziedzicznej w parafii raduńskiej rodzeństwu swojemu, wydalił się w powiat nowogródzki i że zostawił syna Jana?. To świadectwo "rodowitości szczątków Krzysztofa i Jana Mickiewiczów" roku 1789 augusta 10 dnia datowane i tegoż roku nowembra 10 aktykowane zostało w księgach ziemskich powiatu lidzkiego.

Niesiecki wymienia Rynwida Mickiewicza podstarościego żmudzkiego oraz synów jego Pawła i Stanisława, pieczętujących się herbem Lis i Ślepowron, i twierdzi, że zwano ich Mickiewiczami od dóbr Mickiewicz (spotykamy okolicę Mickiewicze również w powiecie lidzkim - przyp. autora). Ostatnia wzmianka o Mickiewiczach Rynwidach pochodzących ze Żmudzi urywa się w Lidzie w 1702 roku. O Mickiewiczach Rynwidach znajdujemy ( w archiwum wileńskim) informację z powiatu wołkowyskiego i lidzkiego w końcu wieku XVIII i na początku XIX.

Przebywał tu Józef Mickiewicz Rynwid ojciec Franciszka, Stanisława i Konstantego. Z tych Franciszek, żonaty z Anną Bułgarynówną w 1834 r. był naczelnikiem kasy skarbowej w Wołkowysku i miał synów: Bazylego i Jana oraz córki: Franciszkę i Ksawerę, zaś Stanisław był naczelnikiem kasy skarbowej w Lidzie.

Mickiewiczów, Niesiecki podał dwa rody: z herbem Poraj, którzy według Stryjkowskiego idą od kniaziów Gedrojciów i z herbem Nałęcz "o których ani Paprocki ani Okolski nie pisali" osiadli w powiatach mińskim, upickim i na Żmudzi oraz nie wspomina się w ogóle w herbarzach o tej rodzinie z herbem Przyjaciel, osiadłej w powiecie lidzkim. W dokumentach z 1545 r., dotyczących powiatu raduńskiego, znajdujemy drobną szlachtę o nazwisku Mickiewicz, w uchwałach sejmu Wileńskiego 1528 r. jest wymieniony z powiatu nowogródzkiego Maśko Mickiewicz.

Michał Szymielewicz w wyżej wspomnianym artykule pisze o kilkunastu rodzinach szlacheckich o nazwisku Mickiewicz, które następnie zgrupował w pięć partii - rodów nie wymieniając klejnotów tych rodzin, których urzędowe rodowody nie sięgały końca XVII wieku. W XVIII w. istniała tradycja, że jeden z rodów lidzkich Mickiewiczów wraz z Wilbikami i Zapaśnikami pochodzi od wspólnego protoplasty ich Kruposa, któremu szlachectwo nadał wielki książę Witold za wyprawę pod Grunwald w 1410 r.
Tradycja ta miała pewne podstawy historyczne i była oparta na szeregu urzędowych aktów XV - XVI w. częściowo później opublikowanych w "Aktach Jużnoj i Zapadnoj Rosii" tom I oraz "Aktach Wilen. Archeogr. Komisji" tom XXV. Jeden z tych aktów, mianowicie datowany w Ejszyszkach 23 sierpnia 1560 r. dekret komisarzów, zasłanych tu przez króla Zygmunta Augusta na rozpoznanie szlachectwa bojarów raduńskich, wymienia następujące rodziny szlacheckie pochodzące od Kruposa: Krupowiczów, Fietkiewiczów, Paszkiewiczów, Januszkiewiczów, Bartoszewiczów, Sienkiewiczów, Wilbików i innych, a w tej liczbie i Mickiewiczów, co do których stwierdza, że: "z Micka, piataho syna Krupowa, wyszoł Jakub a Piećko, z Jakuba Martin, z Martina Lenart, z Piećka Jan a Staś, to Mickowiczy z piataho syna Kruposowa". Te wszystkie rodziny uznane zostały przez komisarzy za szlacheckie. W wileńskich dokumentach archiwalnych z początku XIX wieku znajdujemy sześć wyodrębnionych rodów Mickiewiczów pieczętujących się herbem Nałęcz i Przyjaciel na Ziemi Lidzkiej, zatwierdzonych w szlachectwie 23 maja 1800 r. i zapisanych do ksiąg szlachty guberni wileńskiej . Są to rodziny:

Mickiewicz

h. Nałęcz - pow. lidzki (1)

- Tomasz s. Jana z synami: Antonim, Mateuszem i Fulgentym.

- Jan, Maurycy, Fulgenty, Zygmunt

- synowie Dominika. - Ignacy, Dominik, Marian synowie Kazimierza

- Zygmunt syn Stanisława wnuk Michała z posesji Krupowicze

Mickiewicz

h. Nałęcz - pow. lidzki (2)

- Jan, Stanisław, Jakub i Ignacy synowie Kazimierza z posesji Pietraszuńców.

Jak pisze M. Szymielewicz Mickiewiczowie osiadli w Olechnowcach wywodzili się od Kruposa, wobec czego należałoby wnioskować, że do pokrewieństwa z Mickiewiczami nowogródzkimi mogli przyznawać się Mickiewiczowie z Pietraszuńców( parafia raduńska - przyp. aut.). Powstaje jednak pytanie, dlaczego pieczętowali się różnymi herbami?

Mickiewicz

h. Przyjaciel - pow. lidzki (3)

- Jakub syn Jana

- Jakub, Ignacy i Antoni synowie Jana

- Jan i Bartłomiej synowie Hieronima z posesji Towginie

Mickiewicz

h. Przyjaciel - pow. lidzki (4)

- Antoni, Ignacy, Józef, Tomasz i Jakub synowie Jana z posesji Jurgiszki.

Mickiewicz

h. Przyjaciel - pow. lidzki (5)

- Kazimierz i Antoni synowie Józefa

- Bartłomiej syn Jerzego

- Marian i Jan synowie Jana z posesji Jacewicze.

Mickiewicz

h. Przyjaciel - pow. lidzki (6)

- Jan z synem Wawrzyńcem, Franciszek i Tomasz synowie Józefa .

- Michał, Jan, Jerzy i Józef synowie Andrzeja z posesji Żałobiszki i Jacewicze.

Podobnie jak wyżej wymienione rodziny z powiatu lidzkiego, wywodzą się korzenie Adama Mickiewicza herbu Poraj.

Zamieszkiwali w okolicach Mickańce, Wilbiki, Smilginie, Wielkie Dowgiały, Janowicze, Giesmonty, Mickiewicze, Wojdagi, Chomicze, Hormany, Pojodupie, Honckiewicze, Jurgiszki, Białopiory, Kierbiedzie, Jodki, Żałobiszki - powiat lidzki.

Spokrewnieni z rodzinami szlacheckimi: Wilbików, Fietkiewiczów, Zapaśników, Krupowiczów, Bołądziów, Ryntowtów, Klimowiczów i innych.