Wileńszczyzna była prawdziwym ogrodem botanicznym szlachty i - jakiej szlachty! Siedzieli tu od pogańskich czasów, bo od Mendoga - Jundziłłowie, Wismontowie, od Giedymina - Dogilowie, Ejgirdowie, od Jagiełły i Witolda - Krupowiczowie, Zapaśnikowie, Krupowiesowie, Wilbikowie, Mickiewiczowie, Koczanowie, Dowgirdowie, Jodkowie, Bartoszewiczowie i inni. W samym lidzkim powiecie (obecnie część rejonu solecznickiego) pod koniec XVIIIw. kwitło jakieś 600 nazwisk szlacheckich, a w tym kilkanaście rodzin o nazwisku, naszego Wieszcza, Mickiewicz

W polu czerwonym łabędź srebrny. W klejnocie nad hełmem w koronie taki sam łabędź.

Rozróżniamy wiele odmian tego herbu. Na pierwszym miejscu wymienić należy herb ( monogram) Piotra Dunina, który pierwszy przyniósł ten znak do Polski. Wyobraża on na tarczy literę E obróconą w prawą stronę, a obok niej literę K złączoną z literą poprzednią.

Łabędź na tarczy i na hełmie przedstawiany jest w pozycji stojącej lub siedzącej, ze skrzydłami podniesionymi lub opuszczonymi..

Ks. Kojałowicz podaje, że na Litwie herb ten znany był już przed Unią Krewską, wymieniając rodziny: Girskich, Kudrewiczów, Szemiotów, Widejków.

Do Polski przyniesiony ten herb został z Danii przez Piotra Dunina ok. 1124 roku za czasów Bolesława Krzywoustego. Łabędziowie w XV wieku przyjęli nazwisko Domin od Dominika podkomorzego koronnego, zmarłego w 1418 r., które to imię z czasem ustalone w formę Dunin (łączone także z tradycją duńskiego pochodzenia) przyjął za przydomek cały ród Łabędziów.

Wspomnieć należy, że tym herbem pieczętował się znany heraldyk, autor m.in. ? Spisu nazwisk szlachty polskiej? Seweryn Jerzy Dunin - Borkowski.

Na Litwie zaś tym herbem pieczętował się możny ród Dowgirdów, jeden z przedstawicieli, to Jan - wojewoda wileński za czasów Jagiełły.

( Nie podaję wykazu nazwisk należących tego herbu, ponieważ zrobiłem to w V odcinku w czerwcu br., a obecnie tylko uzupełniłem informację o herbie.)

Bardzo stara rodzina szlachecka zamieszkała na Litwie, otrzymała nobilitację w 1413 roku. Według dokumentów archiwalnych, część tej rodziny zamieszkiwała na początku XVIII wieku w powiecie lidzkim. W roku 1748 Michał i Józef Kuncewicze otrzymali w spadku od swego ojca Konstantego majątki Wersoka, Nowy Dwór, Poturze, które były w ich posiadaniu jeszcze w wieku XIX. Wielu z nich było na służbie państwowej i wojskowej. Np. Konstanty był wojskim lidzkim w roku 1711, a jego wnuk Jerzy był lidzkim pisarzewiczem grodzkim.

Zamieszkiwali przedstawiciele tej rodziny w XIX w. również w Noniszkach, Mejnaniszkach, Koziczach, Zubiszkach.

Spokrewnieni z Paszkiewiczami, Oskierkami, Akimowiczami i innymi otrzymali potwierdzenie szlachectwa 29.X.1817 r.

Inna rodzina Kuncewiczów również osiadła w powiecie lidzkim i mieszkająca w majątkach: Karłowszczyzna, Skrzyplew pisała się Ginet - Kuncewicz. Protoplastą tego rodu był Marcin Antoni Michał dziedzic majątku Olszany ( rok 1735),ciwun Szewiowski. W połowie XIX w. posiadali również majątek Skrzyplewo w pow. oszmiańskim.

Otrzymali potwierdzenie szlachectwa 7.XII.1800 r., 12.V.1834 r.

Spokrewnieni z Zacharewiczami, Pancewiczami, Wojszwiłłami i innymi rodzinami szlacheckimi.

---

W ostatnim dziesięcioleciu wzrosło zainteresowanie heraldyką, a jeszcze więcej genealogią. Tu z pomocą przychodzą herbarze, w których możemy zasięgnąć podstawowych informacji o herbie i poszukiwanej rodzinie szlacheckiej.

Trzeba stwierdzić, że figurowanie czyjegoś nazwiska w herbarzu nie stanowi jeszcze wystarczającego dowodu szlachectwa. Nazwiska polskie są często własnością wielu rodzin, reprezentujących wszystkie stany dawnej Rzeczypospolitej. Np. Mickiewiczowie z powiatu lidzkiego, nowogródzkiego należeli do stanu szlacheckiego, pieczętowali się wieloma herbami, o czym już pisałem w ?Naszej Gazecie?. Rodzinę włościańską (chłopską) o tym samym nazwisku spotykamy w wieku XIX w powiecie wileńskim. Podobnie jest z popularnymi nazwiskami Sienkiewiczów, Baranowskich itd.

Wiarygodnymi dowodami są jedynie: urzędowe wywody szlachectwa ( tzw. legitymacje), nadania królewskie i sejmowe, akty ziemskie i sądowe wypisy z Metryki Koronnej, Litewskiej, metryki parafialne itp. dokumenty prawne.

Poza tym, osoba której nazwisko znajduje się w herbarzu, nie musi być pochodzenia szlacheckiego, jak i odwrotnie, osoba której nazwisko nie figuruje w herbarzach, może pochodzić z rodziny szlacheckiej. Wszystkie bowiem herbarze są jedynie wyborem mniej lub bardziej pełnym. Z powodu zagłady wielu archiwów, zrekonstruowanie kompletnej listy szlacheckich rodzin jest już niemożliwe.

Udzielam konsultacji i pomocy z dziedziny genealogii i heraldyki. Tel. 8-286 52 268
0

NG 37 (473)