Przepisująca historię uchwała Sejmu wstrząsnęła wspólnotą żydowską kraju

Sejm, który 12 września uznał jako akt prawny Państwa Litewskiego oświadczenie rządu tymczasowego Litwy "Deklaracja o restytuowaniu Niepodległości", w imieniu narodu litewskiego podejmuje odpowiedzialność również za inne akty, przyjęte przez litewski rząd tymczasowy.

Jednym z takich dokumentów jest telegram z podziękowaniem dla A. Hitlera za "wyzwolenie" Litwy. Oto ten dokument: "Gdy przez Litwę przetoczyła się burza wojny wyzwoleńczej, przedstawiciele społeczeństwa wolnej Litwy przesyłają Panu, Wodzu Narodu Niemieckiego, najgłębsze i szczere podziękowanie za oswobodzenie ziemi litewskiej spod niszczącej i zabijającej wszystko okupacji żydowsko-bolszewickiej oraz ocalenie narodu litewskiego przed pohańbieniem, wyniszczeniem, obłąkańczą masową męką i eksterminacją oraz wyrażają nadzieję, że Pana geniusz pozwoli narodowi litewskiemu uczestniczyć pod Pana przewodem w zwycięskim marszu, zmierzającym do zniszczenia judaizmu, bolszewizmu i plutokracji, do obrony wolności osobistej człowieka, ochrony kultury Europy Zachodniej i wprowadzenia nowego ładu w Europie" (Zbiory dokumentów archiwalnych litewskiego rządu tymczasowego. Centralne Państwowe Archiwum Litwy - CPAL).

Ideolodzy niemieccy jako plutokrację określali walczące z Niemcami faszystowskimi demokracje zachodnie - Anglię, Francję, USA i in. Zatem "geniusz" fuehrera pozwolił narodowi litewskiemu włączyć się do walki przeciwko demokracjom zachodnim.

Innym, jednym z pierwszych dokumentów, przyjętych przez tymczasowy rząd litewski, była deklaracja, którą on opublikował:

"Tymczasowy rząd Litwy, wyrażając wdzięczność obrońcy kultury europejskiej, Kanclerzowi Wielkiej Rzeszy Niemieckiej Adolfowi Hitlerowi i jego dzielnej armii, która wyzwoliła terytorium Litwy, składając hołd krwi i poświęceniu swych najlepszych synów - partyzantów, których ofiarność umożliwiła realizowanie woli narodu, ogłasza:

1. Gospodarka wyzwolonej Litwy opiera się na własności prywatnej (...) 3. Znacjonalizować majątek Żydów, jak też znacjonalizować majątek, należący do innych osób, które aktywnie działały przeciwko interesom narodu litewskiego, przy tym majątek ten pozostaje własnością Państwa Litewskiego" (CPAL).

Na podstawie tej deklaracji podejmowano odpowiednie akty ustawodawcze. W podpisanej przez pełniącego obowiązki premiera rządu tymczasowego J. Ambrazevičiusa i ministra gospodarki komunalnej V. Žemkalnisa ustawie o denacjonalizacji posesji miejskich i działek gruntowych wskazuje się:

?Znacjonalizować domy, działki i chaty Żydów, obcokrajowców i innych osób fizycznych oraz prawnych, które aktywnie działały przeciwko interesom narodu litewskiego, przy tym nie zwraca się ich byłym właścicielom? (CPAL).

W podpisanych przez ministra V. Žemkalnisa przepisach wykonania tej ustawy wskazuje się, że w razie, jeśli wśród odzyskujących znacjonalizowane domy oraz działki gruntowe kilku właścicieli jest jeden lub kilku Żydów, (...) to właściciele przejmują część, która należała do byłych wspólników" (CPAL).

Powstanie 23 czerwca 1941 roku zorganizował za aprobatą niemieckich służb wojskowych i tajnych w Berlinie założony przez Kazysa Škirpę Front Aktywistów Litewskich (FAL). Utworzył on i proklamował rząd tymczasowy Litwy.

Potwierdzają to dokumenty tej organizacji. W memorandum FAL z 15 września 1941 r. do władz niemieckich o jego utworzeniu potwierdza się, że w celach walki z bolszewikami FAL "nawiązał kontakty z niemieckim dowództwem wojskowym (...) Po wybuchu wojny razem z resztkami jednostek wojska litewskiego rozpoczął on powstanie i wykonywał szereg zadań, uzgodnionych z niemieckim dowództwem wojskowym (...) Po rozpoczęciu walki z bolszewikami Front Aktywistów Litewskich utworzył rząd Litwy, który, mimo wielkich trudności, wykonał szereg zadań organizacyjnych: gdyby nie zostały one zrealizowane, wówczas marsz wojska niemieckiego przez Litwę byłby znacznie utrudniony" (CPAL).

Dokument ten podpisał uczestnik powstania 1941 roku A. Damušis, który brał również udział w posiedzeniu Sejmu Litwy 12 września. Ale czyich interesów bronili powstańcy, najczęściej sami tego nie wiedząc? Myśleli oni, że walczą i giną za wolność i niepodległość Litwy. Tymczasem uratowane na Litwie życie jednego żołnierza niemieckiego oznaczało śmierć obrońców demokracji - żołnierza francuskiego lub angielskiego na froncie zachodnim.

Pułkownik Kazys Grinius, były attaché wojskowy Litwy w Niemczech, w swym memorandum z 1941 roku o sytuacji Litwy po jej zajęciu przez wojska niemieckie i powstaniu 23 czerwca stwierdza: "Uważałem i uważam, że tylko światowy ustrój demokratyczny może nam stworzyć znośne warunki do samodzielnej egzystencji. Konsekwentnie uważam za rzecz nieracjonalną świadome szkodzenie lub działanie przeciwko tej demokracji. W przypadku,gdy nie można pomóc, logika dyktuje, aby chociaż jej nie szkodzić. Nie jestem w stanie pojąć ludzi, którzy poprzez drzewa nie dostrzegają lasu, którzy, przeklinając komunizm, jednocześnie nie potrafią zrozumieć, że niemiecka dyktatura, która dopiero co rozpoczęła wojnę, wczoraj nas popchnęła w objęcia czyhającego bolszewizmu (...) Byłem i jestem przekonany, że zarówno jedna, jak i druga strona nie dadzą nam nawet minimalnych warunków do przyzwoitej i zabezpieczonej egzystencji (...)

Za deklaracją litewskiego rządu tymczasowego z 23 czerwca 1941 roku w Sejmie głosowali głównie konserwatyści i chrześcijańscy demokraci. Można byłoby ich zrozumieć, gdyby nie znali wszystkich przyjętych przez litewski rząd tymczasowy dokumentów i jego działań.Ale mieli oni dostarczone przez Instytut Historii świadectwo o litewskim rządzie tymczasowym, wskazujące również jego działania w realizowaniu holocaustu Żydów.

Niektórzy działacze żydowscy głoszą, że Litwini są narodem morderców Żydów. Jest to ich osobiste nastawienie. Naród litewski i jego władze dotychczas nigdy z tym się nie zgadzały.

Jednakże to, że Sejm uznał jako akt prawny dokument litewskiego rządu tymczasowego, pozwala sądzić, że naród litewski bierze na siebie odpowiedzialność również za inne dokumenty i działania tego rządu.

Zatem daje to Żydom prawo do oskarżania całego narodu litewskiego za ich holocaust. Taki jest dar tego kończącego swą kadencję Sejmu narodowi i państwu litewskiemu.

("Lietuvos rytas" z 14 09 2000 r.)

NG 42 (478)