LILIANA NARKOWICZ

Dzieje i zabytki Sejn

Zaledwie 10 km dzieli przejście graniczne w Ogrodnikach od Sejn - miasta, którego dzieje sięgają XVI stulecia. Tuż przy wjeździe, na początku ul. 1 Maja, wita nas pomnik z wizerunkiem orła, ustawiony dla uczczenia pamięci powstańców sejneńskich. Napis głosi: "Ojczyzna obrońcom swoim 23-28 VIII 1919 r."

Sejny leżą nad rzeką Marychą (dawniej Sejną). Gmina miejska zajmuje obszar 4 km kw. i liczy ponad 6 tys. mieszkańców. Znajdują się tu: Zespół Szkół Rolniczych (współpracujący ze Szkołą Rolniczą w Białej Wace pod Wilnem), dwa gimnazja, dwie szkoły podstawowe oraz liceum ogólnokształcące.

Miasto, niegdyś ośrodek rzemieślniczy oraz handlowy (został zachowany stary układ urbanistyczny w kształcie litery X), pełni dziś rolę prężnego ośrodka kulturalnego. Tu odbywają się doroczne międzynarodowe festiwale muzyki organowej. Jest to również centrum handlowe i rolniczo - spożywcze gminy, coraz bardziej nastawione na rozwój turystki. Sejny są dogodnym punktem wypadowym na półn. - wsch. obszar Puszczy Augustowskiej i na takie jeziora, jak np. Berżnik, Gaładuś, Hołny czy Sztabinki. Stąd wyruszają wycieczki piesze i rowerowe celem pokonania 70 - kilometrowego szlaku turystycznego, prowadzącego przez Smolany, Puńsk, Zaboryszki, Fornetkę, Becejły, Rutkę, Tartak oraz Poplin aż do Oklin.

Historia Sejn pamięta czasy panowania dynastii Jagiellonów. Król Polski i wielki książę Litwy Zygmunt Stary w 1522 r. w swoich dobrach " w Puszczy Olickiej w obrębie Leśnictwa Przełomskiego nad rzeką Sejną pół mili wzdłuż i wszerz" wraz z przyległymi lasami i jeziorami przekazał w darze za zasługi kniaziowi Iwanowi Michajłowiczowi Wiśniowieckiemu - hetmanowi wojsk królewskich, a ten osadził tu syna Dymitra. Dymitr Wiśniowiecki wzniósł dwór (Wysokie Sejny) przy ujściu rzeki Sejny, na wzgórzu. Z kolei jego wnuczka (córka Andrzeja Wiśniowieckiego) wniosła dobra sejneńskie jako wiano, wychodząc za wojewodę witebskiego Mikołaja Sapiehę.

Tak więc, w 1593 r. majątek ten odkupił magnat Mikołaj Grodzieński herbu Paprzyca, poszerzając go o inne przyległe włości; jego syn zaś Jerzy - starosta przeroślski i płotelski - kolonizując dobra, założył miasto. Nie doczekawszy się potomstwa, zapisał swój majątek zakonowi dominikanów w Wilnie (akt fundacyjny z dn. 16 maja 1602 r.). Po sprowadzeniu dominikanów do Sejn oddał im w posiadanie również pierwszy tutejszy drewniany kościółek (1602 r., już nie istniejący, był jego fundatorem) pw. swego patrona - św. Jerzego. Figura Matki Boskiej sejneńskiej zakupiona w Królewcu jeszcze za życia J. Grodzieńskiego (zm. w 1603 r.), zdobiąca wówczas ołtarz główny świątyni i będąca przez kilka wieków pod czułą opieką O.O. Dominikanów, do dziś " otacza tę ziemię i lud, obdarzając go licznymi łaskami?. Stąd, jak i u Ostrobramskiej, liczne wota, w tym - medal papieża Jana Pawła II z 1985 r.

Unikatowa rzeźba Madonny z Dzieciątkiem Jezus (XV w.), siedzącej na tronie bez oparcia (wysokości 166 cm, drzewo lipowe), jest jedną z kilku znanych typów figur szafkowych na świecie. Otwierana (wnętrze: figury - płaskorzeźba oraz malowidła 27 postaci) " w główne święta kolegiackie, parafialne i pielgrzymie - jak również ilekroć względy duszpasterskie będą tego wymagały".

Matka Boska Sejneńska, zwana Sejneńską Panią, została ukoronowana 7 września 1975 r., a głównym celebransem uroczystości był J. E. Karol Wojtyła kardynał metropolita krakowski, a obecnie OjciecŚwięty Jan Paweł II. Przedtem (lata 1966 - 1974) została gruntownie odnowiona w Pracowni Konserwacji Zabytków w Warszawie.

NG 53 (489)