NaszaGazeta

Ministerstwo Oświaty i Nauki Litwy wspólnie z Instytutem Pedagogiki przystąpiło do realizacji projektu "Kształcenie dwujęzyczne", podzielonego na pięć etapów, który rozpoczyna etap pierwszy w terminie od 1 lutego do 15 marca br. i kończy ostatni piąty - w roku 2003 - 2004 przyjęciem odpowiednich aktów normatywnych. Projekt "Kształcenie dwujęzyczne" zawiera cztery modele, które uogólniając można określić następująco:

1. Uczniowie mniejszości narodowych uczą się w szkole lub klasie litewskiej, z uwzględnieniem specjalnego programu nauczania języka litewskiego. Uczniom tym mają być stworzone warunki do nauki języka ojczystego.

2. Od nauczania wszystkich przedmiotów w języku ojczystym ma nastąpić stopniowe przejście do ich wykładania w języku państwowym, za wyjątkiem języka ojczystego.

3. Nauczanie odbywa się w dwóch językach, z przewagą przedmiotów nauczanych w języku państwowym.

4. Nauczanie odbywa się w dwóch językach z przewagą przedmiotów nauczanych w języku ojczystym.

Opublikowany projekt jednocześnie przewiduje możliwość wyboru jednego z tych modeli z uwzględnieniem specyfiki konkretnej szkoły oraz kwalifikacji zawodowych pracujących tam nauczycieli, korygowanie obranego bądź opracowanie własnego modelu.

Założenia projektu "Kształcenie dwujęzyczne" zostały w dniu 15 stycznia br. skierowane przez ministerstwo Oświaty i Nauki Litwy do wydziałów oświaty samorządów rejonów i miast oraz naczelników powiatów.

Ze względu na ogromną wagę tematu, w dniu 16 stycznia 2001 roku zwołano Zarząd Stowarzyszenia "Macierz Szkolna", na którym byli obecni poseł na Sejm Litwy Jan Gabriel Mincewicz, dyrektorzy szkół oraz przedstawiciele wydziałów oświaty rejonów wileńskiego i solecznickiego. Poddali oni szczegółowej dyskusji przedłożony projekt. Jako że koncepcja szkoły polskiej na Litwie była opracowana i przyjęta oraz opublikowana w zbiorze "Szkoła narodowa", Zarząd uznał za stosowne w nawiązaniu do omawianego projektu przedstawienie dalszej wizji rozwoju szkoły z polskim językiem nauczania w kontekście zaproponowanych przez ministerstwo modeli. Niżej zamieszczamy opracowaną wizję rozwoju szkoły polskiej na Litwie w ogólnym kontekście zachodzących przemian:

"Przeprowadzona reforma szkoły na Litwie, w oparciu o kulturę i mowę ojczystą zakłada humanizację procesu nauczania i wychowania, kształtującego osobowość człowieka, umożliwia formowanie tożsamości narodowej poprzez treść nauczania, gwarantuje pełną realizację wychowania obywatelskiego, a nie tylko zaś nauczanie poszczególnych przedmiotów. Żaden jednak z zaproponowanych 4 modeli nie odpowiada w pełni założeniom wszechstronnego rozwoju szkoły polskiej, gdyż uszczupla pozycję języka ojczystego, formującego w świadomości dziecka pojęcia i pamięć operacyjną.

Szkoła z polskim językiem nauczania na Litwie posiada długie i głębokie tradycje rozwoju. Polska mniejszość narodowa w latach 1970 - 1989 legitymuje się najwyższym wskaźnikiem w dążeniu do zdobywania wyższego oraz pomaturalnego wykształcenia.

W okresie od roku 1989 do 2001 liczba uczniów w szkołach polskich wzrosła 2,2 razy. W roku szkolnym 2000/2001 do szkół polskich przyszło o 0,13 proc. uczniów klas pierwszych więcej niż w roku ubiegłym.

40 - 45 proc abiturientów szkół polskich dostaje się na studia wyższe, ponad 40 proc. wstępuje do szkół pomaturalnych. Absolutna większość studiuje na Litwie.

Wzmocnione nauczanie języka litewskiego, które rozpoczyna się już w klasie pierwszej, wprowadzanie nauki terminów z poszczególnych przedmiotów w języku litewskim, otaczające środowisko społeczne, dają gwarancję opanowania języka państwowego w stopniu dostatecznym.

Uważamy, że proces integracji w społeczeństwie przebiega poprzez ujednolicone programy nauczania i podręczniki, uczestnictwo w konkursach i olimpiadach, organizowanie działalności pozalekcyjnej, przez współudział w imprezach rejonowych, miejskich, republikańskich, wycieczki, codzienne obcowanie w gronie rówieśników.

Jednakże w celu dalszego rozwoju szkół polskich i ich integrowania się do życia społeczno - politycznego Litwy konieczna jest większa uwaga na opracowanie aktualnych podręczników w języku polskim, ich cenę, jednocześnie odpowiednie zaopatrzenie bibliotek w literaturę piękną i edycje informacyjne, poglądowości i materiały audiowizualne w języku litewskim.

Konkludując powyższe stwierdzamy, że szkoła polska w obecnym okresie nadal może się pomyślnie rozwijać, w oparciu o przyjęte zasady ogólne, a mianowicie:

- nauczanie wszystkich przedmiotów w klasach 1 - 12 w języku ojczystym;

- wzmocnione nauczanie języka litewskiego od klasy 1 do 12 poprzez wdrażanie nowoczesnych metod w nauczaniu języków, używanie materiałów dydaktycznych i poglądowości, doskonalenie kwalifikacji zawodowych kadry nauczycielskiej;

- wprowadzenie nauczania terminologii przedmiotowej w języku litewskim, tworząc odpowiednie polsko - litewskie i litewsko - polskie słowniki terminów;

- ukierunkowanie pracy pozalekcyjnej na szersze poznanie kultury, tradycji i historii Litwy;

- aktywny udział we wspólnych imprezach międzyszkolnych, rejonowych, miejskich i republikańskich."