Mirosław Gajewski

Parafia mejszagolska w roku 1784 (1)

Przedmowa

Licząca dziś już ponad sześć wieków parafia mejszagolska jest jedną z siedmiu pierwszych parafii katolickich założonych przez króla Władysława Jagiełłę po przyjęciu chrztu na Litwie. Samo osiedle Mejszagoła, jako mające bogatą przeszłość, zasługuje na zainteresowanie się miłośników historii Wileńszczyzny.

Chcę dziś zaproponować Czytelnikowi zapoznanie się z cząstką bogatego dziedzictwa historycznego Mejszgoły. Jest nią opis geograficzny parafii mejszagolskiej pochodzący z roku 1784. Pomysł przeprowadzenia akcji ankietowej powstał w inicjatywy ówczesnego biskupa Michała Poniatowskiego. Akcja ta objęła poszczególne diecezje na terenie niemal całej Rzeczypospolitej. Celem było uzyskanie danych do sporządzenia szczegółowej mapy kraju. Pomysł wzorowano na podobnej ankiecie przeprowadzonej w niektórych diecezjach francuskich w latach 1755 - 56 w celu uzyskania informacji dla sporządzenia map. W roku 1784 biskup wileński Ignacy Massalski ogłosił list pasterski wzywający miejscowych plebanów do opisania swych parafii. Wymagano od plebanów wyszczególnienia wszystkich miejscowości w parafii, podania kierunku ich położenia i odległości od kościoła, także odległość do wszystkich kościołów sąsiedzkich i do miast, opisu rodzaju dróg, dokładnych danych o zbiornikach wodnych (rzeki, jeziora, stawy), o młynach, tartakach itp. Sporządzone opisy w większości zachowały się do naszych dni. Interesujący zwłaszcza opis parafii dekanatu wileńskiego znajduje się w Litewskim Archiwum Historycznym w Wilnie (LVIA - f. 694 op. l - 3504). Z mnóstwa opisów wybrałem Mejszagołę, gdyż wyróżnia się on przede wszystkim dokładnością i bogactwem podanych szczegółów. Ten dokument historyczny zawiera wiele cennej informacji dotyczącej przeszłości parafii mejszagolskiej. Znajdziemy tu nazwy wielu nieistniejących już miejscowości, a podane krótkie charakterystyki pomogą dość dokładnie je zlokalizować. Interesujące są przykłady dawnego nazewnictwa. Jako ciekawostkę podam, że wymieniony w tekście zaścianek Kukowajtys mógłby zainteresować archeologów, gdyż jak podaje J. Długosz w swej XV - wiecznej "Kronice", wielki książe litewski Olgierd ?zmarły w ciemnocie pogańskiej, spłonął na stosie w gaju zwanym Kokiwejtos, niedaleko zamku i wsi Mejszagoła, wraz z koniem najlepszym ( w innej wersji - z 18 najlepszymi rumakami - przyp. autora), obuwiem rycerskim perłami i kamieniami drogimi wysadzanym, szatą strojną złotem i purpurą i pasem srebrnym wyzłacanym.?

W tekście korzystano z ówczesnych miar długości, które obecnie nie są znane szerszej rzeszy Czytelników. Więc dawna mila geograficzna jest równa 7149 metrów, zaś spotykany w tekście sznur - to obecnych 45 metrów. Wyżej opisany dokument jest podany z niektórymi skrótami.

Parafia Mejszagolska inkludując Korwie

"1 - mo. Kościół parafialny w miasteczku Mejszagole położony w województwie i dekanacie wileńskim, wioski, zaścianki i miejsca do tej parafii należące w tymże województwie według porządku alfabettu tak się opisują:

Antonele - Wołłowicza wieś między wschodem ku północy względem kościoła parafialnego mejszagolskiego, mila wielka będzie;

Antonajcie - wieś tegoż Jmścia między wschodem letnim i północą, mila wielka;

Auksztadwarys - JWX Biskupa Wileńskiego między wschodem zimowym ku południowi, mila wielka jedna;

Boborykowszczyzna - dwór Wysogierda na południe ze wsią i karczmą, trzy ćwiercie mili;

Borskuny - wieś JWX Gzowskiego Biskupa na wschód Słońca, średni, mila mierna jedna;

Bołkuny - wieś tegoż Jmścia między wschodem średnim, mila mierna jedna;

Birki - wieś tegoż Jmścia między wschodem letnim ku północy, mila mierna jedna;

Budy - wieś Romanowicza na zachód średni, pół mili mierne;

Czołdyszki - Toczyłowskiego, na wschód Słońca letni, mila mała jedna;

Grejciuny - JWX Biskupa Wileńskiego, między zachodem letnim ku północy, pół mili mierne;

Grudziszki - tegoż Jmścia na zachód letni, pół mili mierne;

Gudamiedys alias Korwia tegoż Jmścia na wschód letni, mila mierna;

Gładkiszki z karczmą - tegoż Jmścia na południe, mila mierna;

Gierwiaty - Wołłowicza za rzeką Mussą między wschodem letnim a północą, pięć ćwierci mili;

Gaje - JWX Gzowskiego Biskupa między wschodem ku północy, mila wielka;

Gudamiedys alias Ruty - tegoż Jmścia na wschód Słońca średni, mila mierna;

Giezwa - Wysogierda, na południu, ćwierć mili;

Joda młyn i karczma - Wołłowicza, na wschód letni, pół mili;

Jauniuny - Żaby, na północ mila wielka, jedna;

Izabelin dwór - Wołłowicza między wschodem letnim ku północy, mila mierna;

Jeziorajcie alias Nieskrobanka karczma - Hilzenowej, między wschodem ku południowi, mila wielka;

Kotlaryszki - JWX Biskupa Wileńskiego, na północ pół ćwierć mili;

Katutyniszki - zaścianek tegoż Jmścia, na północ ćwierć mili;

Kłamańce - JWX Biskupa Wileńskiego, na wschód Słońca średni ćwierć mili;

Kubiliszki - wieś tegoż, na wschód Słońca letni ćwierć mili;

Karszunałauki - zaścianek tegoż Jmścia, na wschód Słońca letnićwierć mili;

Kietyszki - zaścianek tegoż, na wschód zimowy 2000 kroków;

Koczergiszki - tegoż, między wschodem letnim i południem ćwierć mili;

Kodzyszki - zaścianek tegoż, między zachodem ku południowi o sznurów 15;

Klewiny - Wołłowicza, na wschód letni pół mili mierne;

Kiemiele - Romanowicza, nad rzeczką Duksztą, na zachód Słońca pół mili mierne;

Krzyżanowszczyzna - tegoż Jmścia, na zachód letni ku północy pół mili mierne;

Kukowajtys - Oskierki, na północ pół mili wielkie;

Kwaksza - Wołłowicza wieś, między wschodem letnim i północą, mila wielka;

Koniec Stawa - zaścianek Ciechanowieckiego, na wschód Słońca letni, mila mierna;

Korwia alias Mejszagoła - dwór Toczyłowskiego, kościół i wieś Sałakiszki na wschód Słońca średni, pół mili mierne;

Krejwy - zaścianek tegoż Jmścia, między wschodem zimowym i południem ćwierć mili;

Korwia alias Kramniszki - JX. Plebana Mejszagolskiego, na wschód Słońca letni mila mierna;

Kozliszki - zaścianek Wysogierda, na południe pół mili;

Leoniszki - wieś Wołłowicza, na wschód Słońca letni pół mili;

Lubliszki - zaścianek JWX Gzowskiego Biskupa, na wschód letni, mila mierna;

Łangminiszki - wieś JWX Plebana Mejszagolskiego, między wschodem zimowym i południem pół ćwierć mili;

Łodagulbie - wieś Hilzenowej, między wschodem ku południowi mila wielka;

Łaukiele - wieś Radziwiłły wojewody wil., na południe mila wielka;

Mejszagoła - dwór i miasteczko, gdzie kościół parafialny jest punktem, względem którego czyni się opisanie całej parafii, należy do JWX Massalskiego Biskupa Wileńskiego i X. Plebana Mejszagolskiego;

Miluki - zaścianek tegoż JWX Biskupa Wileńskiego, na północ ćwierć mili;

Miesluki - wieś i zaścianek tegoż, na północ pół mili mierne;

Miedziuki - wieś tegoż, na wschód letni pół mili mierne;

Mienturyszki - tegoż Jmścia, między wschodem zimowym i południem, pół mili małe;

Mejszagoła - folwark Wołłwocza, na wschód letni pół mili;

Mussa - dwór JWX. Gzowskiego Biskupa, za rzeką Mussą na wschód Słońca letni mila mała;

Mussa - karczma tegoż Jmścia, za rzeką Mussą, między wschodem letnim ku północy mila mierna;

Mielki - folwark Toczyłowskiego z karczmą i wsią po koniec jeziora Mielkis mały zwanego, na wschód średni Słońca mila wielka;

Mazuryszki - tegoż Jmścia, na wschód Słońca zimowy ćwierć mili;

Masiace - wieś tegoż, między wschodem zimowym a południem pół mili;

Minuryszki - wieś X. Altarzysty Mejszagolskiego, między wschodem a południem ćwierć mili;

Mejszagoła - plebania za rzeką Wilnoją, między południem i wschodem Słońca na sznurów mierniczych 23;

Nowosiółki alias Pojodzie - wieś Muśnickich, między zachodem Słońca letnim i północą o pół mili wielkie;

Nowosiółki - zaścianek Toczyłowskiego, na wschód Słońca pół mili;

Niedźwiedziszki - wieś JWX Wołczackiego Biskupa, na południe ćwierć mili;

Piotrowszczyzna - zaścianek JWX. Biskupa Wileńskiego, na wschód Słońca pół mili małej;

Pomusie - folwark z zaściankiem Muśnickich, na północ mila mierna;

Powaserele - wieś Wołłowicza, między wschodem letnim ku północy mila wielka;

Paciuny - wieś tychże, na północ mila mierna;

Purniszki - zaścianek Toczyłowskiego, między wschodem a południem pół mili;

Powidaki - folwark z karczmą i cegielnią tegoż Jmścia, między wschodem zimowym ku południowi mila mierna;

Paciuszki - zaścianek do plebanii mejszagoslkiej należący na wschód średni Słońca, mila mierna;

Puciniszki - wieś JWX Radziwiłły wojewody, na południe półtorej mili;

Rutogaje - zaścianek JWX Gzowskiego Biskupa, na wschód letni Słońca mila mierna;

Rataliszki - zaścianek JWX Gzowskiego Biskupa, na wschód letni Słońca mila mierna;

Skierdymy - zaścianek JWX Biskupa Wileńskiegom, między zachodem letnim ku północy pół mili małe;

Składanowszczyzna - zaścianek tegoż, na wschód letni ćwierć mili;

Stakieniszki - tegoż Jmścia, między wschodem zimowym ku południowi pół mili małe;

Soła - zaścianek Wołłowicza, na północ mila mierna;

Stapary - zaścianek tegoż, na wschód letni mila wielka;

Szaule - wieś tegoż, między północą ku wschodowi mila;

Smielina - karczma JWX Gzowskiego Biskupa, między wschodem ku północy mila wielka;

Sankiszki - zaścianek Ciechanowieckiego chorążego, na wschód letni Słońca mila wielka;

Skrudany - wieś Toczyłowskiego, na wschód średni mila mierna;

Skanduliszki - zaścianek tegoż, między południem ku wschodowi zimowemu pół mili wielkie;

Stakieniszki - wieś Wysogierda, na południe trzy ćwierć mili;

Tałkuny - zaścianek JWX Biskupa Wileńskiego, między wschodem zimowym i południem pół ćwierć mili;

Uliczeła - wieś JWX Gzowskiego Biskupa, między wschodem letnim ku północy mila wielka;

Wojtkuniszki - zaścianek JWX. Biskupa Wileńskiego, między zachodem letnim ku północy pół mili małe;

Wirszupa alias Narbutyszki - folwark Wołłowicza, na północ mila mierna;

Wierzbołowski - zaścianek JWX. Gzowskiego Biskupa, na wschód letni mila mierna;

Warneliszki - zaścianek X. Plebana Mejszagolskiego, na południe o sznurów mierniczych 15;

Żelańce - wieś Romanowicza, na zachód letni pół mili mierne;

Żygie - wieś Wołłowicza, między wschodem letnim ku północy mila wielka;

Żybiany - wieś Plebana Podbrzeskiego, na wschód letni mila;

Żyrakowszczyzna - folwark Oskierki, między wschodem zimowym i południem pół ćwierć mili;

2 - do. Od tego parafialnego kościoła, kościoły w okolicy sąsiedzkie są następujące:

Szyrwinty - kościół parafialny w tymże województwie, w dekanacie pobojskim, w dobrach JWX Massalskiego Biskupa Wileńskiego, na północ mil trzy miernych;

Glinciszki - kościół w tymże województwie i dekanacie w dobrach Jeleńskiego, na wschód Słońca letni mil dwie wielkich;

Podbrzeź - kościół parafialny w tymże województwie i dekanacie, na wschód Słońca mil dwie miernych;

Kalwaria - kościół parafialny xx. dominikanów w dobrach JWX Biskupa Wileńskiego, między wschodem zimowym a południem mil trzy wielkich;

Suderwa - kościół parafialny w dobrach JWX Wołczackiego Biskupa, na południe półtorej mili;

Dukszty - kościół parafialny xx. pijarów w dobrach ich że, na zachód Słońca zimowy pół mili wielkie;

Kiernów - kościół parafialny w Starostwie Kiernowskim, na zachód letni Słońca, nad rzeką Wilią mil dwie wielkich;

Muśniki - kościół parafialny w tymże województwie, w dekanacie pobojskim, w dobrach Podbrzeskich, między zachodem letnim i północą mil dwie wielkich;

3 - tio. Miasta znaczniejsze około tego kościoła mejszagolskiego są: Wilno miasto stołeczne, między wschodem zimowym ku południowi mil cztery miernych;

Troki miasto sądowe za rzeką Wilią, między jeziorami, między południem a zachodem zimowym mil cztery wielkich;

Wiłkomierz miasto sądowe za rzeką Świętą zwaną, między zachodem letnim ku północy mil siedem miernych.

4 - to. Droga z Mejszagoły do Wilna górzysta, miejscami błotnista, kręta, wąwozista i kamienista;

Droga z Mejszagoły do Trok mała manowcami, kręta i górzysta, którą o półtorej mili rzeka Wilia przechodzi;

Droga z Mejszagoły do Wiłkomierza miejscami błotnista, górzysta, piaszczysta, na której są groble i mosty.

Z Mejszagoły do Wilna letnią drogą godzin 6 jazdy, zimową godzin 4. Z Mejszagoły do Trok letnią drogą razem z przeprawą przez Wilię jazdy godzin 8, zimową godzin 5.

Z Mejszagoły do Wiłkomierza letnią drogą jazdy z popasem godzin 12, zimową zaś za godzin 9 można stanąć.

5 - to. Jezioro większe Korwia zwane sznurów mierniczych 30 dłużyni, szerokie zaś do sznurów 9, względem kościoła w Mejszagole leży na wschód Słońca średni o pół mili.

Jeziora Melkis Wielki i Mały zwane Mszarnikiem wpół zarosłe, dłużyni do sznurów mierniczych 30, wszerz do sznurów 10, leży na wschód Słońca zimowy o milę wielką;

Jezioro Skanduliszki niewielkie na toni 3 zimowe, okrągławe, leży między wschodem a południem pół mili mierne;

Jeziora Jeziorajcie małe na toń jedną zimową, tamże niedaleko dwa mniejsze leżą, między wschodem zimowym ku południowi mila.

Błot i bagien znacznych nie masz.

Staw JWX. Gzowskiego Biskupa na rzece Mussie, która ciągnie się z parafii Glinciszki, leży między północą ku wschodowi letniemu pod względem kościoła mejszagolskiego mila mierna;

Staw Wołłowicza pod folwarkiem Mejszagoła z krynic tamże wynikających formujący się niewielki, z tego stawu rzeczka Joda wypływa i wpada do Mussy rzeki pod Izabelinem;

Staw JWX Biskupa Wileńskiego na rzece Dukszcie pode dworem mejszagolskim, która wypływa z jeziora Duksztelów, leży na zachód zimowy o kroków 500;

Stawek plebana mejszagolskiego pod plebanią na ruczaju Wilnoja z grobelką i mostem, leży na południe o sznurów 22;

Stawek Wysogierda przy dworze Boborykowszczyzna na ruczaju Giezwa, leży na południe trzy ćwierć mili;

Stawek Romanowicza na rzecze Dukszcie z groblą, mostem, leży na zachód średni o pół mili mierne;

Stawek Toczyłowskiego przy jeziorze na ruczaju Korwiance na wschód średni o półmilę;

Most na trakcie Wileńskim do Szyrwint z Mejszagoły na rzece Mussie mizerny za karczmą Pomusie przed wsią Jauniunami do Żaby kasztelana należący;

Most na trakcie Wileńskim przez Korwie do Szyrwint na rzece Mussie przy karczmie musskiej mizerny, wspólny JWX Biskupa Wileńskiego i Wołłowicza.

6 - to.

Pola otwartego więcej w parafii mejszagolskiej aniżeli lasu, szczególnie jednak począwszy od Pola Mejszagolskiego na połudzień ku Wilnowi koło traktu zimowego wileńskiego wzdłuż na milę, wszerz na pół mili, gdzie drzewa do budowli zdatnego nie ma, prócz brzozy, osiny, olchy, dębiny małej i starej, a najwięcej chrustu małego znajduje się.

Las Piekieliszki pana Toczyłowskiego między wschodem Słońca a południem względem kościoła parafialnego mejszagolskiego, wzdłuż na mil dwie wielkich, wszerz nierównie na milę, a w niektórych miejscach na pół mili ciągnący się, w którym jodła, do budowli zdatna, dąb, olcha, osina, brzezina, klony znajdują się.

7 - mo.

Młynów siedem i JWX Gzowskiego Biskupa. 2. JWX Massalskiego Biskupa Wileńskiego na rzece Dukszcie. 3. Toczyłowskiego przy jeziorze Korwia. 4. Wysogierda na ruczaju Giezwa. 5. Romanowicza na rzece Dukszcie. 6. Jx. Plebana Mejszagolskiego na ruczaju Wilnoi. 7. Wołłowicza na Jodzie rzece.

8 - ro

Traktaty publiczne i drogi partykularne w tej parafii geograficznie tak się opisują:

1. droga do Wilna, razem trakt publiczny ryski, począwszy od kościoła parafialnego, między wschodem a południem z góry przez most na rzeczce Dukszcie, za którym ujechawszy polem otwartym sznurów 15, po prawej stronie plebania mejszagolska o sznurów 15 leży, tamże ostawiwszy zimowy trakt w prawej stronie prosto przez zarośle, o kilkaset kroków most na błocie, który przejachawszy po lewej stronie pole, a po prawej zarośla, za sznurów pięć dalej z obu stron drogi polem otwartym widać po lewej o kilkaset kroków folwark Żyrakowszczyzna i wieś Łangminiszki, a po prawej ręce zaścianek Taukiszki z zabudowaniem jednego mieszkania, niedaleko za folwarkiem tuż przy gościńcu po lewej stronie dwie osady Kaczergiszki zwane, dalej polem otwartym przejechawszy kilkaset kroków, po lewej stronie niedaleko drogi wieś Minturyszki, po prawej zaś tymże nazwiskiem osada jednego chłopa. Po tejże stronie między lasami o kilkaset kroków widać zaścianek Stakieniszki jednej osady, dalej tymże gościńcem o ćwierć mili polami, zaroślami, przez bród i błoto, po lewej stronie o kilkaset kroków wieś Krejwy widać, aż do karczmy Kabak zwanej Toczyłowskiego, skąd przez pagórek i hać na błocie przejechawszy kilkaset kroków, po prawej stronie pole i wieś Masiańce o kroków trzysta, po lewej zaś las. Dalej przez pagórek i chrośniaki o kilkaset kroków na ruczaju mostek, od którego w górę zaczyna się z obu stron wielki las zwany Pikieliszki. Drogą górzystą, mokrą, glejowatą wąwozami ćwierć mili ujechawszy pole otwarte i na pagórku po lewej stronie folwark Powidaki, który pominąwszy o kilkaset kroków, po prawej stronie jest karczma tegoż nazwiska, a po lewej o sznurów 6 jest cegielnia z budynkiem strycharskim. Dalej przez zarośle i błoto, na pagórku kilkaset kroków przejechawszy w polu, przy samym gościńcu po prawej wieś Ładagalwie Hilzenowej i tu się kończy parafia mejszagolska od granicy parafii Kalwaryjskiej.

2. Droga zimowa wileńska, od kościoła mejszagolskiego o sznurów 15 w prawo zostawiona taka jest: ujechawszy polem otwartym kilkaset kroków, las wielki brzozowy, osinowy, olchowy rozpoczyna się i ciągnie się przez całą milę drogą złą, mokrą, wyboistą, górzystą, haciami popsutą, aż do karczmy Gładkiszki, od której ujechawszy polem sznurów 7, idzie trakt przez wioskę Gładkiszki, stąd po prawej stronie o sznurów 20 jest wieś Ciencieniszki JWX Wołczackiego biskupa, dalej i kilkaset kroków widać wieś Stakieniszki, za tą wioską dalej przez góry i zarośla ćwierć mili ujechawszy, przy gościńcu po lewej wieś Auksztadwarys. Stamtąd o sznurów kilkanaście widać na dole wioska Jeziorajcie i jezioro Jeziorajcie zwane, a po prawej stronie ku zachodowi jest wieś Wobale Małczewskiego i wieś Pietrańce JWX Biskupa Wileńskiego za pagórkami.

Dalej trochę kręto w lewo, o kroków kilkadziesiąt, na pagórku stoi karczma Nieskrobanka z jednym mieszkańcem, skąd w dół, trochę w prawo przez bród, pagórki, pole i zarośla o ćwierć mili wieś Łankiele i cegielnia z obu stron gościńca, stamtąd trochę w prawo ku zachodowi o pół ćwierć mili po prawej stronie widać wieś Puciniszki i tu się kończy granica parafii mejszagolskiej, dalej w lewo na południe przez rzeczkę Rzeszę, góry i las poszła droga do karczmy Warliny w parafii kalwaryjskiej.

3. Droga do Suderwy, gdzie jest kościół nowoparafialny graniczący się na południe, poczyna się owa od mostka pod kościołem mejszagolskim na rzeczce Dukszcie będącego o sznurów 5, z gościńca Wileńskiego w prawo polem otwartym przez groble, most i po dworze plebanii mejszagolskiej, znowu przez groble i dwa mostki, za plebanią ujechawszy sznurów 27 zaczynają się zarośla, przez które drogą wąską, o sznurów 26 zaczyna się pole i po prawej stronie o kilkadziesiąt kroków osada jednego chłopa JWX Biskupa Wileńskiego. Dalej o sznurów 3 po prawej stronie karczemka przy drodze, a po lewej dwie osady chłopów Giezwa zwane, stamtąd zostawiwszy dróżkę małą w lewo do wsi Stakieniszek, w prawo polem, przez hać kamienistą, mostek na ruczaju Giezwie zwanym idzie droga, za którą w prawo jest odryna i łąka pana Wysogierda, dalej przez górę jadąc w prawo o kilkadziesiąt kroków widać wieś Kozliszki, po tym zaroślami i trzebieżami o pół ćwierć mili zostawiwszy w lewo dróżki do dworu Boborykowszczyzna, który o kilkadziesiąt kroków widać, w prawo przez pole prostą drogą o kilkanaście sznurów zostawując w prawej stronie drogę do Niedźwiedziszek i Trok, kręto w prawo na gościniec z Muśnik do Wilna idący, którym w lewo ku południowi przez wioskę Boborykowszczyznę do karczmy tuż przy niej tegoż nazwiska i tu się kończy granica parafii mejszagolskiej od Suderwy, dalej poszedł gościniec do karczmy Brynkiszek w parafii suderwiańskiej.

4. Droga do Dukszt kościoła parafialnego na zachód zimowy, zacząwszy się od kościoła mejszagolskiego ku północy o kilkaset kroków w pół miasteczka Mejszgoły, kręto w lewo na zachód Słońca przez pole dworu mejszagolskiego około sznurów 30, potem przez zarośla drogą złą, wąską, nowemi trzebieżami, o pół ćwierć mili widać po lewej o kilkaset kroków wieś Budy alias Nowosiółki Romanowicza, stąd polami do wioski Kiemiele zwanej, za gościńcem z Muśnik do Wilna idącym nad rzeczką Duksztą leżącej, tymże gościńcem w lewo kręto ku południowi, przejechawszy kilkadziesiąt kroków jest karczma Kiemiele, tuż za nią grobla i most na rzeczce Dukszcie po lewej, po prawej zaś stronie młyn ze stawem i tu się kończy granica parafii mejszagolskiej od Dukszt, dalej zaś z gościńca w prawo, mimo dwór Romanowicza poszła droga do Dukszt.

5. Droga do Szyrwint, gdzie jest kościół parafialny graniczący się na północ, poczyna się od kościoła parafialnego mejszagolskiego przez miasteczko Mejszagołę, za którym zostawując po lewej drogę do Kiernowa, w prawej zaś do Podbrzezia, prosto do Szyrwint, z tej drogi o kilkanaście sznurów po lewej stronie ku zachodowi letniemu widać zaścianek Kotlaryszki, dalej polem otwartym i na kilkaset kroków zaroślami ćwierć mili podjechawszy na pagórku przy drodze po lewej widać zaścianek Miluki, stamtąd z góry przez zarośle, bród, przejechawszy trochę w prawo polem otwartym przez górę o ćwierć mili do karczmy i wioski Mieszluki, stąd widać o ćwierć mili ku wschodowi wieś Miedziuki na pagórku, dalej przez wieś przejechawszy o kilkanaście kroków dróżka w prawo idzie do Izabelina dworu, który o półćwierć mili widać nad rzeką Mussą, po lewej gościniec, którym podjechawszy kilkaset kroków, po lewej stronie o kilkadziesiąt kroków zaścianek Mieszluki, po prawej zaś zaścianek Kukowajtys zowiący się. Stąd naokoło w polu otwartym w prawo ku wschodowi Słońca widać wieś Paciuny o ćwierć mili, karczma Mussa, karczma Joda o pół mili, w lewo ku zachodowi widać wieś Gryciuny o ćwierć mili i tamże niedaleko zaścianek Skierdymy. Dalej idzie droga z góry przez las i bór, o pół mili karczma Pomusie po prawej stronie przy gościńcu, po lewej o kilkadziesiąt kroków folwark Pomusie, od tej karczmy w dół z góry przez hać i most na rzece Mussie będący, przejechawszy kilkaset kroków w prawo dróżka maleńka do wioski Jauniuny, a gościńcem prosto polem otwartym przez pół ćwierć mili zostawując wioskę Jauniuny o kilkadziesiąt kroków, w lewo o ćwierć mili, gdzie jest dwór Plikiszki i wieś Darkuszki panów Muśnickich widać, aż do karczmy Jauniun i tu się kończy granica parafii mejszagolskiej.

6. Droga do Podbrzezia, gdzie jest kościół parafialny na wschód Słońca letni graniczący, począwszy od końca miasteczka Mejszagoły od gościńca z Wilna do Szyrwint idącego, w prawo kręto ku wschodowi polem otwartym, pół ćwierci mili ujechawszy, po prawej stronie o kilkadziesiąt kroków wieś Kłamańce, dalej przejechawszy kilkaset kroków i porzuciwszy dróżkę w lewo do wsi Miedziuki, kręto w prawo ku wschodowi zimowemu polem otwartym, o pół ćwierć mili po prawej stronie o kilkadziesiąt kroków zaścianek Kubiliszki, dalej kilkaset kroków podjechawszy po prawej stronie o kilkadziesiąt kroków na zaścianku Karszunałauki dwie osady chłopskie, a z lewa o kilkaset kroków na zaścianku tegoż nazwiska jedna osada. Stamtąd drogą wąską, miejscami mokrą, polem otwartym ćwierć mili do wsi Leoniszek, gdzie się schodzi gościniec wileński, tym gościńcem w prawo kręto ku południowi kilkadziesiąt kroków ujechawszy przez wioskę, w połowie której w lewo kręto na wschód, z góry wielkiej i przykrej do brodu na błocie Joda zwanego, który przejechawszy przez górę piaszczystą, polem otwartym o ćwierć mili przechodzi w poprzek tej dróżki gościniec z Mussy do Wilna, od którego takoż ćwierć mili polem otwartym do wsi Borckun, która o kilkadziesiąt kroków zostaje w lewej, stamtąd po prawej stronie ku południowi o ćwierć mili za górą jest wieś Bołkuny, niedaleko której na pagórku ku zachodowi zimowemu wieś Żybiany i tu się kończy granica parafii mejszagolskiej od Podbrzezia, skąd o kilkaset kroków widać wieś Mitkuszki do parafii podbrzeskiej należąca.

7. Droga do Korwi i Mielek, począwszy od kościoła mejszagolskiego, w pół miasteczka Mejszagoły w prawo kręto na wschód Słońca letni, polem otwartym ujechawszy kilkaset kroków zostawując drogę w lewo do Kubiliszek, prostym traktem i o 30 sznurów zaczynają się zarośla, którymi ćwierć mili ujechawszy o kilkadziesiąt kroków w lewo jest zaścianek Dylwiciszki i osada chłopa jednego JWX. Biskupa Massalskiego, skąd o kilkadziesiąt kroków mostek mały na ruczaju w końcu łąki Korwianka zwanej. Dalej tymiż zaroślami i polem o pół ćwierci mili jest wieś Łaurynajcie, którą przejechawszy w prawej stronie ku południowi o sznurów 20, za górą widać wieś Mazuryszki, w prawej zaś ku północy Składanowszczyzna i Piotrowszczyzna zaścianki. Dalej polem otwartym przez mostek na rowie kopanym o pół ćwierć mili jest wieś Korwia alias Sałakiszki, później wyjechawszy na gościniec wileński, którym przez most mały na rzeczce Korwiance stojący, za tym mostem o kilkanaście kroków po lewej stronie karczma Stara, od tej o kroków kilkadziesiąt austeria po prawej, mimo której w prawo ku południowi poszedł gościniec wileński, po lewej stronie zaś kościół korwiański nad jeziorem Korwia zwanym. Dalej podjechawszy groblą klonowym drzewem sadzoną o kilkaset kroków widać po koniec jeziora, przy gościńcu wileńskim za lasem ku północy karczma Czarna zwana Wołłowicza, niedaleko dwie osady chłopów, jeszcze dalej trochę ku wschodowi drugie dwie osady chłopów, jeszcze dalej ku wschodowi wieś i karczma Saukiszki zwane. Tąż groblę zostawując w lewo jezioro, przez dwór Korwia przejechawszy, o kilkaset kroków niedaleko końca jeziora w prawo idzie droga do Mielek, zostawując w lewo koło jeziora dróżkę małą do wsi Juszkańców, wsi Korwia plebańskiej i innych osad chłopskich. Podjechawszy tą drogą mielkowską na górę, polem otwartym kilkadziesiąt kroków, widać o ćwierć mili te oto osady i wioski niedaleko od siebie położone: nad jeziorem Korwia zwanym jedna ku północy, druga dalej trochę ku wschodowi, trzecia dalej jeszcze na kilkaset kroków także ku wschodowi na zaścianku mejszagolskim Gudamiedys alias Korwia zwanym, niedaleko tych osada chłopa jednego na zaścianku Paciuszki zwanym i karczma do plebanii mejszagolskiej należąca, dalej trochę o kilkaset kroków za tą osadą wioska Rataliszki, dalej ku wschodowi wieś Juszkańce alias Naliwajki na pagórku, niżej w dole na zaścianku Gudamiedys i Czepieniszki zwanym dwie osady, dalej Korwia wieś do plebanii mejszagolskiej przynależna na pagórku ku wschodowi, niedaleko tej o kilkaset kroków zaścianek Ruty z dwoma osadami, także w stronie prawej na wschód Słońca letni o kilkaset kroków wieś Skrudany. Tąż drogą mielkowską kilkadziesiąt kroków przejechawszy, w poprzek przechodzi droga ze Skrudańców na gościniec wileński, tym gościńcem o kilkaset kroków rozpoczyna się zarośle i puszcza jodłowa, przez którą drogą wąską, złą i mokrą ujechawszy pół ćwierć mili rozpoczyna się jezioro Mielkis zwane po prawej stronie, a po lewej las do osady chłopa jednego nad tymże jeziorem mieszkającego. Od tego jeziora o kilkaset kroków do karczmy Mielkis zwanej na gościńcu wileńskim, od której porzuciwszy gościniec wileński z lewa, w prawo kręto do folwarku Mielkis zwanego nad tymże jeziorem leżącego i tu się kończy granica parafii mejszagolskiej od Podbrzezia i Kalwarii. Gościniec wileński wyżej zostawiony poszedł przez puszczę Piekieliszki zwaną do Rzeszy Wielkiej.

Parafia mejszagolska cała w granicach swoich ma położenie w województwie wileńskim i z żadnym powiatem i województwem nie graniczy. Rzek portowych nie ma.

Takowe opisanie parafii mojej podpisem ręki własnej stwierdzam, pisan w Mejszagole Roku 1784 miesiąca Augusta 2 dnia, X. Paweł Antoni Okulicz Czaszkiewicz pleban mejszagolski".

Na zdjęciach: kościół w Mejszagole; Grodzisko mejszagolskie pamięta księcia Olgierda.

Fot. Jerzy Karpowicz i autor.

NG 10 (499)