| Alwida A. Bajor
Maj w Poszawszu na Żmudzi Fotoreportaż z uroczystych obchodów 150 rocznicy urodzin Stanisława Witkiewicza
20 maja 2001 r. w Poszawszu na Żmudzi pod auspicjami tygodnika "Nasza Gazeta" odbyła się impreza ku czci 150 rocznica urodzin Stanisława Witkiewicza. Przedsięwzięcie zorganizowane przy wydatnym wysiłku i życzliwości Wydziału Kultury Samorządu rejonu kielmieskiego w osobie kierownika tegoż wydziału Algisa Krutkevičiusa.
Uroczystość rozpoczęła się w poszawskim domu modlitw symboliczną mszą św., w której dominującym akcentem był motyw Liliji - symbolu czystości. Udział w tym "prologu" wzięli chórzyści i wokaliści poszawskiej wspólnoty, aktorzy Polskiego Studia Teatralnego w Wilnie. Odśpiewano znaną na Litwie pieśń nabożną "Maryjo, Maryjo, przeczysta Lilijo" do słów litewskiego poety Maironisa (muzyka Sasnauskasa), zarecytowano wiersz Tomasza Zana, napisany w czasach orenburskiego zesłania, w latach przyjaźni poety z Janem Prosperem Witkiewiczem.
Dominującym akcentem imprezy był udział artysty plastyka Broniusa Grušasa, autora szkiców portretowych Stanisława i Jana Prospera Witkiewiczów oraz dworku w Poszawszu, w którym Witkiewiczowie się urodzili.
Z prawdziwą radością i wzruszeniem przyjęłam wiadomość o uroczystych obchodach 150-tej rocznicy urodzin Stanisława Witkiewicza w Poszawszu. Wielki syn ziemi żmudzkiej był jednym z najwybitniejszych Polaków swoich czasów i tak się szczególnie złożyło, że jego najlepsze lata - lata pełnej dojrzałości intelektualnej i artystycznej przypadły na pobyt w Zakopanem. Muzeum Tatrzańskie w 1993 roku otwarło Muzeum Stylu Zakopiańskiego im. Stanisława Witkiewicza w "Kolibie", a w 1996 zorganizowało pierwszą monograficzną wystawę jego twórczości plastycznej. Wtedy szukaliśmy - niestety bez rezultatów - kontaktów na Litwie, żeby ustalić, czy istnieją dwory w Poszawszu, Syłgudyszkach, czy zachował się zbudowany tam przez Górali dworzec w stylu zakopiańskim. Dlatego wiadomość o imprezie w Poszawszu ucieszyła mnie i wszystkich zakopiańskich badaczy twórczości Witkiewicza ogromnie, ponieważ świadczy ona nie tylko o tym, że zachowało się na rodzinnej ziemi Witkiewicza wiele po nim pamiątek, ale też, że zachowała się pamięć o Artyście i całej niezwykłej rodzinie Witkiewiczów.
Chciałabym przekazać organizatorom i uczestnikom uroczystości w Poszawszu wyrazy i gratulacje dla ich wspaniałej inicjatywy. W imieniu własnym i pracowników Muzeum Tatrzańskiego życzę wszystkim Państwu powodzenia i sukcesów w pracy na rzecz wydobycia z zapomnienia i kultywowania przebogatej tradycji Waszej Ziemi. Łączę wyrazy prawdziwego szacunku *** Gośćmi imprezy byli również najwspanialsi Żmudzini naszych czasów - Vladas Vitkauskas, znany w świecie alpinista, pierwszy w Litwie zdobywca Everestu, onże autor znakomitych filmów, książek, albumów poświęconych tematyce górskiej i - Antanas Kontrimas, słynny, dzięki swej legendarnej brodzie, osiłek, oryginał światowej sławy, zarejestrowany w Księdze Ginessa, prywatnie, w dniu powszednim - właściciel browaru w Telszach.
Lilia, chleb - najważniejsze symbole Lilia - nieśmiertelność, odrodzenie, kwiat zmartwychwstania, chwały; emblemat opieki Matki Boskiej... Leluja - stylizowana lilia, motyw dekoracyjny w podhalańskiej twórczości ludowej... Rolę Stanisława Witkiewicza jako Jana Chrzciciela Tatrzańskiej Młodej Polski podkreślają liczni badacze jego twórczości.
"Trzeba być dobrym jak chleb, który leży na stole" - są to słowa przyjaciela artystycznej młodości Stanisława Witkiewicza, człowieka świętego Adama Chmielowskiego - brata Alberta, wypowiedziane w czasach Witkiewicza w Zakopanem. "Piękno jest tak rzeczywistym, tak dotykalnym materialnie, koniecznym pierwiastkiem ludzkiego życia, jak chleb lub inne najkonieczniejsze warunki bytu" (Stanisław Witkiewicz).
Na pobliskim cmentarzu, na grobach szczególnie starych uczestnicy święta zapalili światła i złożyli wiązanki kwiatów. Symbolicznie gałązkę lilii złożono na Pomniku Wolności w Poszawszu. Wśród uczestników była także obecna właścicielka dworu Danutë Landzbergienë z Narbuttów. Wizerunki Witkiewiczów - Stanisława i Jana Prospera malarz (pochodzący ze Żmudzi) Bronius Gruđas przekazał na ręce ciwuna poszawskiego miejscowej szkole.
Vladasa Vitkauskasa i Antanasa Kontrimasa, Złożenie symbolicznej lilii przed Pomnikiem Wolności w Poszawszu, Chwila zadumy, Fragment starejżmudzkiej kapliczki w Poszawszu, Dziatwa poszawska z nauczycielką na powitanie gości imprezy\ Fot. Waldemar Dowejko Od redakcji: Związek Polaków na Litwie oraz redakcja "Naszej Gazety" wyrażają serdeczną wdzięczność za współudział w organizacji i obecność na rocznicowych uroczystościach Alwidzie Bajor, inicjatorce obchodów i subtelnej znawczyni tematu, artyście plastykowi Broniusowi Gruđasowi, władzom samorządowym rejonu kielmieskiego, a w szczególności kierownikowi wydziału kultury Algisowi Krutkevičiusowi, mieszkańcom osiedla Poszawsz, Antanasowi Kontrimasowi z Telsz, Ambasadzie RP na Litwie, Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie, Stowarzyszeniu Polska - Litwa, Stowarzyszeniu im. Wł. Syrokomli, Fundacji im. Józefa Montwiłła, zespołowi "Zgoda" pod kierunkiem Henryka Kasperowicza oraz Studium Teatralnemu pod kierunkiem Lilii Kiejzik NG 20 (509) |
W przedsięwzięciu udział wzięli: radca ambasady RP w Wilnie Piotr Nowak, sekretarz generalny Stowarzyszenia Polska - Litwa Wojciech Malinowski, władze rejonu kielmieskiego i starostwa Poszawsza, młodzież miejscowej szkoły, dyrekcja, liczne rzesze mieszkańców Poszawsza. 
Nie mogę niestety 20 maja być razem z Państwem na uroczystościach w Poszawszu. Nie pozwalają na to moje zakopiańskie obowiązki w tym czasie. Ufam jednak, że jest to pierwszy cenny kontakt, który zaowocuje ściślejszą współpracą.
Dużą atrakcją święta były występy Polskiego Zespołu Pieśni i Tańca "Zgoda". Świetnie wykonane mazury i polonezy wzbudziły prawdziwy zachwyt miejscowej ludności. W sukurs szła im trupa wokalna oraz folklorystyczna rekrutująca się z poszawskiej wspólnoty (piękne, stare pieśni żmudzkie). 
Olbrzymi, świeży, pyszny, pachnący zapachem żmudzkich pól bochen chleba, był najwspanialszym darem ofiarowanym przez ludność miejscową uczestnikom imprezy i gościom z Wilna. 
Na zdjęciach:grupa uczestników imprezy, pośrodku malarz Bronius Gruđas; tańczy zespół "Zgoda".Lilia w maju, wymownym symbolem dworku w Poszawszu, Spotkanie dwóch słynnych w świecie Żmudzinów -