Wileńszczyzna była prawdziwym ogrodem botanicznym szlachty i - jakiej szlachty! Siedzieli tu od pogańskich czasów, bo od Mendoga - Jundziłłowie, Wismontowie, od Gedymina - Dogilowie, Ejgirdowie, od Jagiełły i Witolda - Krupowiczowie, Zapaśnikowie, Krupowiesowie,Wilbikowie, Mickiewiczowie, Koczanowie, Dowgirdowie, Jodkowie, Bartoszewiczowie i inni. W samym lidzkim powiecie ( obecnie część rejonu solecznickiego) pod koniec XVIII w. kwitło ponad 600 nazwisk szlacheckich, a w tym kilkanaście rodzin o nazwisku, naszego Wieszcza, Mickiewicz.

W polu czerwonym gryf srebrny, wspięty w lewo. Dziób i pazury złote. W klejnocie nad hełmem w koronie pół takiego samego gryfa w lewo, bez łap, z trąbą złotą.

Aktem unii horodelskiej herb został przyjęty przez rodziny litewskie. Nie wiadomo, kto reprezentował ród Gryfów, adoptowany został Butowt Montygajłowicz.

Najbardziej rozpowszechniony w ziemi krakowskiej, ruskiej, sandomierskiej oraz na Mazowszu i w Wielkopolsce a rzadko na Ziemi Wileńskiej.

Herbem Gryf posługiwały się m.in. następujące rodziny: Andrzejkiewicz, Andrzejkowicz Butowd 1) , Batowt, Bielicki, Bielski, Bieniaszewski, Bilański, Bobrowicz, Bogatko, Brzeziński, Burnejko, Burzyński, Bykowski, Cedrowski, Czajkowski, Dębicki, Dowiat, Giedczycki, Gładysz, Grynkiewicz, Gubin,2) Haczewski,3) Jaworski, Kawecki, Kępski, Kołaczkowski, Komorowski, Konarski, Kowalewski, Krukowski, Kwiatkowski,4) Kwieciński,Lechowicz,Lipowski, Łowczycki, Łupiński, Makowski, Małachowski, Marcinkowski, Michowski, Noskowski, Ostrowski, Pobiedziński, Puttkamer, Radliński, Rakowski, Sierakowski, Sokołowski, Stanisławski, Ujejski, Wierzbicki, Wiktorowski, Wolski, Wosztowt, Zagórski, Zakrzewski, Znamierowski, Żukowski.5)

Pierwsza wzmianka o rodzinie Znamierowskich herbu Gryf pochodzi z 1500 roku. 6) O szlacheckim pochodzeniu tej rodziny świadczy dokument wydany przez Marszałka szlachty powiatu lidzkiego Ignacego Skindera z 2 grudnia 1819 roku nr 367 z wykazem imion. Otrzymali potwierdzenie szlachectwa również 29.V.1800r., 4.III.1820r., 17.XII.1832 r. w guberni grodzieńskiej i 30.I.1847r., 12.VIII.1857 r. w guberni wileńskiej.

O tej rodzinie na początku XIX wieku wspomina heraldyk wileński Jan Paweł Dworzecki - Bohdanowicz w niewydanym "Herbarzu szlachty litewskiej"7) "Spisie szlachty wylegitymowanej w guberni wileńskiej" za rok 1800 figuruje Znamierowski Maciej syn Stanisława herbu Gryf. 8)

Protoplasta rodu Znamierowskich Krzysztof na Litwę przybył do powiatu lidzkiego, z województwa sandomierskiego na początku XVIII wieku, o czym świadczy dokument kupna wsi Wodejki od Konstantego Kuncewicza 23 kwietnia 1705 roku. Wnuk Krzysztofa Ludwik kupuje 23 marca 1763 r. od Józefa Narbutta majątek Kolesiszcze, a jego brat Adam 5 lutego 1790 roku nabywa majątek u Leonarda Ptaka w miejscowości Półstoki. Potomkowie Adama gospodarzyli w Półstokach do przyjścia Sowietów.

Obecnie znikomą część majątku swoich przodków odzyskały Janina Godlewska z domu Znamierowska, córka Stanisława oraz Anna Dzimitrowicz ze Znamierowskich córka Józefa.

Potomkowie Macieja dziedziczyli majątek Stary Jawor. W wieku XIX oprócz wspomnianych wyżej miejscowości Znamierowscy mieszkali również w okolicy Michnokiemie, Hormany i Trabuszki. 9)

O szlacheckim pochodzeniu Znamierowskich mówią metryki kościelne: Karola 3.05.1808 r., Antoniego 21.01.1817 r., Zygmunta 30.03.1819 r. - synów Wincentego w kościele Raduńskim; Aleksandra 19.08.1808 r., Ksawerego 23.01.1817 r., Józefa 29.03.1820 r. - synów Jerzego w kościele w Koleśnikach; Fabiana 10.01.1813 r., Aleksandra 27.05.1817 r. w kościele w Ejszyszkach,Klemensa 13.12.1819 r., Kazimierza 18.02.1828 r. w kościele w Koleśnikach - synów Kajetana; Faustyna 12.08.1817 r. w kościele w Ejszyszkach, Feliksa Bonifacego 19.12.1819 r., Augustyna Andrzeja 9.12.1823 r., Piotra Pawła 5.07.1831 r. w kościele w Koleśnikach - synów Józefa i inne metryki po 1832 roku z kościoła w Ejszyszkach (patrz fragment drzewa genealogicznego).

Dominik syn Ludwika chorąży wojsk polskich (o tymświadczy dokument z 30 stycznia 1790 r.). Jan syn Antoniego, powstaniec z 1863 roku. Piotr - Paweł syn Józefa, kapitan wojsk rosyjskich (w 1883 r. w stanie spoczynku).
Antoni, Konstanty, Michał, Wiktor synowie Jana i Anny z Songinów zmarli kawalerami; Piotr syn Klemensa nie zostawił potomstwa.

Podczas II wojny światowej Znamierowscy Lucjan i Wacław synowie Józefa walczyli o wolność Rzeczypospolitej w szeregach AK w V batalionie 77pp. ( pod dowództwem majora Stanisława Truszkowskiego "Sztremera"), zostali za to wywiezieni do Workuty, skąd po kilkunastu latach niewolniczej pracy w kopalniach wyjechali do Polski (do stron ojczystych nie pozwolono im wrócić) 10).

Obecnie w Półstokach nie ma Znamierowskich, a o właścicielach tej ziemi mówią wyłącznie kamienie nagrobne.

Spokrewnieni z rodzinami szlacheckimi: Bartoszewiczów, Bomblewiczów, Dorniaków, Jodków, Malewskich, Piadziewiczów, Podejków, Rymkiewiczów, Smilginiów, Songinów, Stacewiczów, Steckiewiczów, Wojszwiłłów, Żemojtelów i innymi.

Na zdjęciach: Konstanty Znamierowski na początku XX wieku, Domy Czerwińskich w Półstokach przy drodze Wilno - Grodno. Droga wybudowana w 1928 r., na otwarciu której był obecny prezydent Rzeczypospolitej Ignacy Mościcki. O tym wydarzeniu mówiła tablica pamiątkowa umieszczona na białym kamieniu przy drodze (często mieszkańcy pobliskich okolic nazywają ten kamień kamieniem Marszałka Piłsudskiego), zniszczona przez Sowietów w 1939 r., Anna Znamierowska lata 20-te XX w., nauczycielka

Fot. Waldemar Dowejko

1) LVIA zesp. 391, inw. 9, vol. 2782 ? Herbarz szlachty litewskiej" J.P. Dworzeckiego " Bohdanowicza, s. 444

2) LVIA zesp.391, inw. 7, vol.1783 Spis szlachty gub. wileńskiej na literę "G" ( 1901 " 1905 r. ), s. 110

3) LVIA zesp. 391, inw. 9, vol. 2782 " Herbarz szlachty litewskiej" J.P. Dworzeckiego " Bohdanowicza, s. 437

4) LVIA zesp. 391, inw. 1, vol. 991 Wywody rodów szlacheckich gubernii wileńskiej na literę "K", s. 123

5) Sławomir Górzyński, Jerzy Kochanowski " Herby szlachty polskiej, wyd. ALFA, Warszawa 1994 r., s. 60 - 61

6) Tadeusz Gajl " Polskie rody szlacheckie i ich herby", Białystok.

7) "Herold" " organ kolegium heraldycznego; nr 7-9, Warszawa 1935 r., s. 122

8) LVIA zesp. 391, inw. 9, vol. 2782 " Herbarz szlachty litewskiej" J.P. Dworzeckiego " Bohdanowicza, s. 85

9) LVIA zesp. 391, inw.7, vol. 73 Spis drobnej szlachty powiatu lidzkiego potwierdzonych w szlachectwie w 1851 r. i posiadających jeden majątek.

10) Według relacji siostrzenicy Wacława i Lucjanna Znamierowskich ? Leokadii Olechnowicz.

11) LVIA zesp. 604, inw. 51 , vol. 32 - 218 Wypisy metryk chrzestnych,ślubnych i pogrzebowych kościołów parafialnych dekanatu raduńskiego za lata 1832 - 1913

LVIA zesp. 391, inw.5, vol. 782 ? Rodowód szlachecki rodziny Znamierowskich? Rok 1832

* O rodzie Songinów pisałem nałamach "NG" 6-12 kwietnia 2000 r.

NG 15 (504)